KAYSERİ, (DHA) - DİYETİSYEN Esra Kula, son yıllarda Ramazan ayının yaz dönemine denk gelmesine bağlı yaklaşık 16 saat aç ve susuz geçirildiğini belirterek, ''Bu nedenle de iftar ve sahur arasında oruçsuz geçirilen dönemdeki beslenme daha da önem kazanıyor. Oruçla beraber değişen öğün düzeninin gün içinde kan şekerinde dalgalanmaların yaşanmasına neden olabiliyor. Bunun önüne geçmek için sahurda ve iftarda tüketilen yiyeceklerin miktarı ve türü de önemli'' dedi.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Esra Kula, bir ay boyunca, uzun süren açlığa rağmen hem enerji düzeyini dengeleyecek hem de bu süreyi daha sağlıklı geçirmeye yardımcı olacak beslenme önerilerini sıraladı. Ramazan ayı boyunca genellikle daha tok tutacağı düşünülerek sahurda yoğun hamur işleri veya yüksek miktarda pilav, makarna gibi karbonhidrat içeriği yüksek gıdaların tüketildiğini belirten Kula, bunun doğru bir tercih olmadığının söyledi. Hamur işleri tüketmenin tokluk süresini uzatmayacağı gibi kan şekerinin de daha hızlı yükselip düşmesine neden olacağını vurgulayan Esra Kula, aynı zamanda iftarda çok çeşitli ve fazla miktarda yemek yemenin kan şekeri düzeninin bozulmasına neden olabileceğine dikkat çekti. 
Ramazan orucuyla beraber günlük yaklaşık 16 saatlik susuzlukla karşı karşıya kalan metabolizmada halsizlik, konsantrasyon düşüklüğü, baş ağrısı gibi şikayetler oluşabildiğini kaydeden Kula, şunları bildirdi:
''Bunun önüne geçebilmek için iftar ile sahur arasında geçen sürede mutlaka vücudun suya doyurulması gerekiyor. İftardan yarım saat sonra sık sık su içilmeye başlanarak yatma vaktine kadar en az iki litre su içmek, gün içinde olası şikayetlerin önüne geçebilecektir. Çay, kahve veya bitki çayları, hiçbir şekilde suyun yerine geçemez. Bu durum su içmeyi unutturarak vücudun daha çok susuz kalmasına neden olabileceği için tercih edilmemelidir. Özellikle sahurda, ekmek, pilav, makarna gibi karbonhidrat grubu yiyeceklerin dikkatli ve sınırlı tüketilmesi gerekir. Fazla miktarda alınan bu yiyeceklerin tokluk sağlayamayacağı gibi gün içinde kan şekeri düzeyinin de olumsuz etkilenmesine neden olacaktır. Bunun yerine, tokluk süresini uzatan ve kan şekerinin dengede kalmasını kolaylaştıran protein içeriği yüksek gıdaların tercih edilmesi yarar sağlayacaktır. Sahurda yumurta, peynir, süt ve yoğurt tüketilebilir. Aynı zamanda salatalık, domates gibi su ve posa içeriği yüksek sebzeler hem susuzluğa, hem oluşabilecek kabızlık şikayetlerine karşı koruyucu olacağı için tercih edilebilir. Sahurda mutlaka en az iki bardak su içmeye özen gösterilmesi de gün içinde susuzluk hissine yardımcı olacaktır. Sıvı alımını arttırmak için kilo sorunu olmayan kişiler şekersiz kaynatılmış hoşaf da tüketilebilir.”
İftarda ise suyun beraberinde hurma veya zeytin ile iftar açmanın kan şekeri ve tansiyonun daha kolay düzenlenmesine yardımcı olacağına dikkat çeken Beslenme ve Diyet Uzmanı Esra Kula, sonrasında bir kase çorba ile yemek yemeğe yavaş yavaş devam etmek gerektiğini söyledi. Özellikle fazla kilo problemi ve mide şikayetleri olanların, çorbadan sonra sofradan kalkıp en az 10 dakika ara vermek kaydıyla kontrollü yemek yemelerinde de yarar görüldüğünü belirten Kula, ''Dikkat edilmesi gereken önemli bir noktayı da porsiyonlar oluşturuyor. Gün sonunda açlık ve susuzluğun sonucu porsiyonlara dikkat ediliyor. Porsiyonlarda aşırıya kaçmak, şişkinlik, hazımsızlık, mide yanması ve ani kan şekeri yükselmesi gibi şikayetlere neden olabilir. Ara verdikten sonra tekrar sofraya dönüldüğüne kırmızı et, tavuk eti veya balık içeren bir ana yemek yenebilir. Et tercih edilecekse herkesin kendi elinin büyüklüğünde bir parça uygun miktardır. Kilo vermek isteyenler ise avuç içi boyutunu geçmemeli. İlerleyen günlerde kabızlık şikayetiyle karşılaşmamak için de, mutlaka salata ve sebzeye yer verilmeli. Kızartılmamış, az yağlı ya da yağsız sebzeler serbestçe yenebilir” diyor.
Ramazan boyunca beslenme düzenindeki değişik metabolizma üzerinde de olumsuz etki yaratarak yavaşlamasına neden olabildiğini de belirten Kula, bunun önüne geçmek için iftardan yarım saat sonra sık sık su içmenin yanında iftardan sonra gelen yorgunluk, rehavet şikayetlerini hafifletmek ve tatlı isteğini yok etmek için mutlaka hareket edilmesi gerektiğini bildirdi. Kula, “Açık havaya çıkarak yürüyüş yapmak gün içinde yavaşlayan metabolizmayı aktif hale getirecektir. Yürüyüş dönüşü 1-2 porsiyon meyve beraberinde fındık, badem, ceviz gibi sağlıklı yemişler ve şekersiz çaylar ile ara öğün yapılabilir'' dedi.

Kötü kokulu gaz çıkartma ile gaz çıkartmada artış olması arasında ayırım yapmak gerekir. Kötü kokulu gaz çıkartma (yellenme) nedenleri:

•    İrritabıl bağırsak sendromu (İBS)
•    Kalın bağırsakta iltihap (enfeksiyöz kolit)
•    İltihabi bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı, ülseratif kolit)
•    Bağırsakta emilim bozukluğu (malabzorpsiyon)
•    Çölyak hastalığı

Kötü kokulu gaz çıkartma birkaç gün içinde düzelirse ön planda kalın bağırsakta bir iltihabi olay (enfeksiyöz kolit) düşünülür. Ancak, kötü kokulu gaz çıkartmanın aylardır devam ediyor olması, altta yatan bir soruna işaret eder. Bu durumda, sigmoidoskopi, kolonoskopi, Çölyak hastalığını araştırmak için bazı kan tetkikleri, nefes testi, ince bağırsaktan sıvı örneği alınması gibi çeşitli tetkikler yapılır. Bu tür bir sorun varlığında bir Gastroenteroloji Uzmanı’na başvurmakta yarar vardır.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

Bağırsak gazı neden olur?

Her sağlıklı kişi 24 saat içinde ortalama olarak 15-20 kez makat yolu ile (yellenme) gaz çıkartır. Bağırsak gazı bileşiminde karbondioksit, hidrojen ve metan gazı bulunur. Bu gazlar sıklıkla kalın bağırsağa ulaşan, sindirilmemiş gıdalar tarafından üretilir. Bağırsak gazları aslında kokusuzdur, ancak bağırsakta bazı bakterilerin üremesi ile hidrojen sülfür (H2S) üretimi olur ve bağırsak gazına çürük yumurta gibi kötü bir koku verir. Sullivan’ın 2012 yılına ait çalışmasında sağlıklı erişkinlerde % 10-30 arasında gaz ve şişkinlik sorunu olduğu bildirilmiştir. Ancak, gaz sorunu olanların sadece yarısında karın şişkinliği oluştuğu bilinmektedir. Adet öncesi dönemlerde, kadınlarda bağırsak gazının arttığı bilinmektedir.

Geğirme neden olur?

Geğirme sindirim sistemindeki gazın mide yolu ile boşaltılması işlemidir. Her insanda zaman zaman geğirme olması beklenirken, bunun fazla ve sık aralıklarla olması midede çok hızlı yemek yeme alışkanlığı nedeniyle fazla gaz olması, fazla gazlı içecekler tüketme ve fazla hava yutma (aerofaji) nedeni ile olur. İnsanlar sıklıkla hava yuttuklarını fark etmezler. Bazı insanlarda ise fazla hava yutmadan geğirme karın huzursuzluğu veya gerginliği durumunda, kendilerini rahatlatma amacı ile bir alışkanlık haline gelmiştir. Geğirme işlemi sırasında gırtlak, sıvı ve gıdaların kaçmasını önlemek amacı ile kapanır ve istemli olarak yükselir, bu arada yemek borusunun altındaki kas (sfinkter) gevşer, diyafram alçalır, karın boşluğu içindeki basınç artar ve göğüs boşluğu içindeki basınç azalır ve bu şekilde gaz çıkartılır. Mide fıtığı veya reflü hastalarının da çok sık geğirdikleri bilinmektedir.

Bağırsakta gaz artışı neden olur?

Geğirmeye rağmen karında huzursuzluk veya karın şişkinliği devam ederse, bu karın boşluğu içinde bir sorun olduğuna işaret eder. Kişi karın gazını, geğirme yolu ile üstten veya makat (yellenme) yolu ile alttan çıkartır. Bağırsakta aşırı gaz; kişinin gıdaları hızlı veya yeterince çiğnemeden, yada iyi sindirmeden yemesi ile veya ince bağırsak veya kalın bağırsaktaki bakteri üretiminde artış sonucunda meydana gelir. Kabızlık nedeniyle fazla miktarda lifli gıdaların tüketimi karında şişkinliğe neden olabilir, ancak bağırsak gazlarında artışa neden olmaz. Karında aşırı gaz olması, kişileri sosyal olarak ciddi şekilde etkileyen ve yaşamlarını kısıtlayabilen bir durumdur. Bu kişilerin büyük çoğunluğunda; geğirme, yellenme veya gaz ilaçlarının alınmasına rağmen yakınmaların devam ettiği gözlenmektedir.  

Bağırsakta bakteri artışı neden olur?

Gıdalar ile aldığımız yağ, karbonhidrat, protein, vitamin ve mineraller ince bağırsakta emilir ve bu aşamada bir aksama olursa bu maddelerde eksikliğe neden olabilir. Bağırsak bakterilerinde aşırı artış olması durumunda özellikle yağ ve karbonhidrat emilimi bozulur. Tatlı ve nişastalı gıdalar, yakınmaların artmasına neden olabilir. ABD’de kronik ishali olan şeker hastalarında (diyabet) % 40 oranında aşırı miktarda bağırsak bakterisi olduğu belirlenmiştir.

Bağırsakta aşırı gaz hangi durumlarla karışabilir?

•    Şişmanlık

•    Karında sıvı toplanması (karaciğer, böbrek veya kalp hastalıklarında)

•    Sindirim sistemi tümörleri

•    Büyüyen organlar (dalak, karaciğer, vb.)

Bağırsakta bakteri artışı hangi belirtileri gösterir?

•    Yemeklerden sonra karında aşırı şişkinlik

•    Karın ağrısı

•    Kronik ishal

•    Kabızlık

•    Yumuşak ve kötü kokulu dışkı

•    Halsizlik

•    Kansızlık (bağırsakta emilim bozukluğuna bağlı B12 eksikliği nedeniyle)

•    Depresyon

•    Beslenme eksikliği

•    Kilo kaybı

•    Sümüksü dışkılama (mukus)

•    Karın şişkinliğinin karbonhidrat, lif ve şeker alımı ile kötüleşmesi

Bağırsaktaki gaz fazlalığı nasıl önlenebilir?

•    Alınan gıda miktarını azaltmak ve öğün sayısını arttırmak yarar sağlar.

•    Laktoz, fruktoz ve sorbitol gibi şekerlere karşı tahammülsüzlük varsa bunların kullanımından kaçınmalıdır.

•    Laktoz içermeyen süt tüketimi aşırı gazın üretilmesini engeller.

•    Yoğurtta bazı bakteriler ile laktoz parçalandığından, karın şişkinliği daha az görülür.  

•    Fasulye, mercimek, lahana, Brüksel lahanası, soğan, havuç, kayısı ve kuru erik tüketimi bazı kişilerde aşırı gaza neden olabilir.

•    Çölyak hastalarında glutensiz diyet uygun olur.

•    İlaçlar: Simetikon, aktif kömür, eritromisin, metoklopropamid içeren ilaçlar, probiyotikler (Laktobasillus)

Bağırsakta aşırı gaz varlığında hangi tetkikler yapılır?

•    Direkt karın grafisi

•    Gastroskopi

•    Sigmoidoskopi

•    Kolonoskopi

•    Enteroklizis

•    Mide boşalım zamanı

•    Kalın bağırsak geçiş zamanı

•    Ultrasonografi

•    Bilgisayarlı tomografi

•    Emilim testleri (laktoz, fruktoz, sorbitol vb.)

•    Hidrojen / metan nefes testi

Kötü kokulu gaz çıkartma neden olur?

Kötü kokulu gaz çıkartma ile gaz çıkartmada artış olması arasında ayırım yapmak gerekir. Kötü kokulu gaz çıkartma (yellenme) nedenleri:

•    İrritabıl bağırsak sendromu (İBS)

•    Kalın bağırsakta iltihap (enfeksiyöz kolit)

•    İltihabi bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı, ülseratif kolit)

•    Bağırsakta emilim bozukluğu (malabzorpsiyon)

•    Çölyak hastalığı

Kötü kokulu gaz çıkartma birkaç gün içinde düzelirse ön planda kalın bağırsakta bir iltihabi olay (enfeksiyöz kolit) düşünülür. Ancak, kötü kokulu gaz çıkartmanın aylardır devam ediyor olması, altta yatan bir soruna işaret eder. Bu durumda, sigmoidoskopi, kolonoskopi, Çölyak hastalığını araştırmak için bazı kan tetkikleri, nefes testi, ince bağırsaktan sıvı örneği alınması gibi çeşitli tetkikler yapılır. Bu tür bir sorun varlığında bir Gastroenteroloji Uzmanı’na başvurmakta yarar vardır.

Bağırsaktaki gazı çıkışı neden engellenir?

Yemek borusu ile makat arasında, sindirim sisteminin herhangi bir noktasında gazın akışı engellenebilir. Bu akışın herhangi bir nedenle engellenmesi ile gaz ve sıvıların birikmesi sonucunda karın şişkinliği ve karında gerginlik (distansiyon) olur. Bu tıkanıklık ilerlerse bağırsak düğümlenmesi veya bağırsak tıkanıklığına yol açabilir. Bazı hastalıklarda bağırsakta gaz çıkışı gecikebilir.

•    Yağlı gıdaların fazla tüketimi

•    Kronik kabızlık

•    Dışkının taşlaşması (fekal impaksiyon)

•    Şeker hastalığı (Diyabet)

•    İrritabıl bağırsak sendromu (İBS)

•    Hirschsprung hastalığı

Oruç tutulan saatler boyunca dişler, tükürük, mide ile bağırsak ve diğer sindirim organları 30 günlük tatile girer. Benzer şekilde oruç tutulan süre içinde sigara vb. keyif verici maddelerin alımı da duraksamaya uğramaktadır.

Müslümanlıkta oruç günlerinin uzadığı yaz aylarına gelmesi ve oruç tutulan ülkenin Ekvator’a olan yakınlığı ile birlikte zorlaştığını belirlenmiştir. Hicri takvimin 9. ayına denk gelen Ramazan ayının, ay ve güneş takvimleri veya hicri ve miladi takvim arasındaki farklılık nedeniyle yılda ortalama 11 gün geri gelmektedir. Dünya genelinde ortalama 12 saat oruç tutulmakta, ancak Ramazan ayının yaz aylarına denk gelmesi ile birlikte bu süre 18 saate dek uzamakta ve kutuplara yakın olan bölgelerde yaz aylarında 22 saati bulabilmektedir.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

Fistül ne demektir?

Fistül Latince’de ‘boru’ anlamına gelir. Bağırsaktan farklı bir organa veya cilde sızıntı olması ‘bağırsak fistülü’ veya ‘intestinal fistül’ olarak adlandırılır. Bağırsak fistülü ince bağırsak veya kalın bağırsak kökenli olabilirler. İnce bağırsak fistülleri en sık olarak ileum adı verilen kalın bağırsak ile birleşen bölümden kaynaklanır.  

Bağırsak fistülleri ne oranda cilde açılır?

Bağırsak fistüllerinin % 75’i cilde veya dışarıya açılır ve bu tür fistüllere ‘enterokutanöz fistül’ adı verilir. Cilde açılan fistüllerin % 95’i ameliyata bağlı olarak gelişen fistüllerdir.

Bağırsak fistülleri ne oranda iç organlara açılır?

Bağırsak fistüllerinin % 25’i iç organlara açılır.

•    Enteroenterik fistül: iki bağırsak bölümü arasında olan fistüller

•    Aortoenterik fistül: karın şah damarı (abdominal aorta) ve ince bağırsak arasında olan fistüllerdir. Şiddetli sindirim sistemi kanamalarına ve ani şoka neden olurlar.

•    Gastrokolik fistül: mide ve kalın bağırsak arasında gelişen fistül

•    Duodenokolik fistül:  onikiparmak bağırsağı ile kalın bağırsak arasında gelişen fistül

•    Rektovajinal fistül: kadınlık organı (hazne) ile kalın bağırsak arasında gelişen fistül

•    Enterovezikal fistül: mesane (sidik torbası) ile kalın bağırsak arasında gelişen fistül

•    Makat fistülü: makat seviyesinde bağırsak ile deri arasında fistül. Anal fistül, anorektal fistül veya perianal fistül olarak ta adlandırılır.  

Bağırsak fistülleri neden olur?

•    Ameliyat sonrası: % 75-85 oranında görülür. Kanser cerrahisi, iltihabi bağırsak hastalığı (İBH) ameliyatları, bağırsak yapışıklıklarını ayırma (adhezyolizis), mide veya onikiparmak bağırsağı ülseri ve apandisit ameliyatları sonrasında    

•    İltihabi bağırsak hastalığı (İBH): özellikle Crohn hastalığında yaşam boyu bağırsak fistülü gelişme riskinin % 40 olduğu bilinmektedir.  

•    Bağırsak divertiküleri: % 1-12 sıklıkta bağırsak fistülü gelişir.    

•    Pankreas kanseri ve rahim kanseri sonrasında

•    Işın tedavisi (radyoterapi): karın bölgesine rektum kanseri, prostat kanseri vb. nedenlerle uygulanan ışın tedavisi sonrasında % 5-10 sıklıkta bağırsak fistülü (entero-kutanöz fistül) gelişir.

•    Karın bölgesinin şiddetli yaralanmaları sonrasında

•    Karın şah damarı anevrizmasında baloncuk (abdominal aorta anevrizması) sonrasında

       

Entero-atmosferik fistül ne demektir?

İltihap, yara açılması, yaradan sızıntı vb. nedenlerle karını açılan ve bağırsakların açıkta olduğu hastalarda kendiliğinden gelişen fistüllere entero-atmosferik fistül adı verilir.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

Bağırsak fistülleri nasıl sınıflandırılır?

•    Düşük debili: 200 ml/ gün’den az miktarda ise

•    Orta debili: 200-500 ml/gün

•    Yüksek debili: 500 ml/gün’den fazla miktarda ise

Bağırsak fistülleri nasıl belirti verir?

•    Ateş

•    Şuur bulanıklığı

•    Karın ağrısı

•    Karın boşluğundan dışarı akıntı gelmesi: sıklıkla safra içerikli ince bağırsak içeriği veya dışkı gelmesi

•    Zayıflama

•    Vücut tuzlarının kaybı (potasyum, magnezyum)

Bağırsak fistülleri hangi hastalıklarla karışır?

•    Karında apse

•    Karın şah damarı anevrizmasında baloncuk (abdominal aorta anevrizması)

•    Karın bölgesinin şiddetli yaralanmaları sonrasında

•    İdrar yolu enfeksiyonu

•    Bağırsak kanseri

•    Bağırsak düğümlenmesi

•    İltihabi bağırsak hastalığı (İBH)

•    Apandisit

•    Bağırsağın divertiküler hastalığı

•    Onikiparmak bağırsağında ülser

Bağırsak fistüllerinin tanısı nasıl konulur?

•    Endoskopi: kolonoskopi, gastroskopi, endosonografi

•    Fistül ağzından Metilen mavisi enjeksiyonu

•    Biyopsi: kanser ayırımı

•    Emilmeyen markerların verilmesi (kömür, Kongo kırmızısı)

•    Fistülografi: fistülden ilaç vererek röntgen çekilmesi

•    Fistüloskopi: fistülden ince bir endoskop ile girilerek inceleme yapılması

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

Bağırsak fistülleri kendiliğinden kapanabilir mi?

•    Bağırsak fistülleri % 15-70 oranında kendiliğinden kapanabilir.

•    Fistül debisi 500 ml/gün’den az miktarda ise

•    Fistül süresi 6 haftadan kısa ise

•    İnce bağırsağın üst kısmındaki fistüller

•    40 yaşın altında olan ve iyi beslenen hastalar

•    Serum albümin düzeyi 2.5 gr’dan fazla olan hastalarda bağırsak fistülü kendiliğinden kapanabilir.

Bağırsak fistülleri hangi durumlarda kendiliğinden kapanmaz?

•    Kanser varlığı

•    Fistül yolunda (trakt) yabancı cisim varlığı

•    Fistülün ilerisinde bağırsak tıkanıklığı varlığı

•    Epitelize olan kısa (< 2 cm) fistül yolu (traktı)

•    Fistül debisinin 500 ml/gün’den fazla olması

•    Fistül süresi 6 haftadan uzun ise

•    Boşalmayan apse boşluğu

•    Işın tedavisi sonrasında gelişen bağırsak fistülleri

•    Aktif dönemde iltihabi bağırsak hastalığı (İBH)

•    Yüksek debili fistüller (500 ml/gün’den fazla)

•    Serum albümin düzeyi 2.5 gr’dan az ise

Bağırsak fistülleri nasıl tedavi edilir?

Bağırsak fistüllerinin tedavisinde mutlak bir ekip çalışması gereklidir. Genel Cerrahi Uzmanı, uygun kalori ve diyetin ayarlanması amacı ile diyetisyen, yara bakımının uygun şekilde gerçekleştirilebilmesi için stoma hemşiresi ile birlikte ekip olarak çalışır. Bağırsak fistülünün kadınlık organlarını ilgilendirmesi durumunda (rektovajinal fistül) Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ve bağırsak ile idrar yolu arasında fistül olması durumunda (enterovezikal fistül) ise Üroloji Uzmanı ile birlikte çalışmak gerekebilir.

1.    Beslenme: düşük debili (< 200 ml/gün) bağırsak fistüllerinde 1-1.5 g/kg/gün protein, yüksek debili bağırsak fistüllerinde 1.5-2.5 g/kg/gün protein veya 2,500 – 3,000 kcal / gün enerji verilir.  

a.    Enteral beslenme solüsyonları (mamalar): düşük debili bağırsak fistüllerinde, özellikle ince bağırsağın üst kısmından emilen glutamin veya arginin içerikli enteral beslenme solüsyonları veya mamalar verilir. Bu sayede yüksek kalori, eser element ve vitamin desteği ile fistülün kapanmasına besin desteği verilmiş olur.

b.    Parenteral beslenme solüsyonları: yüksek debili bağırsak fistüllerinde, ağızdan gıda ile beslenemeyen hastalarda ve fistülün alt kısmında tıkanıklık olan hastalarda ise ağızdan beslenme kesilir ve bazı hastalarda fistül ağzından boşalan bağırsak sıvısını azaltmak için burundan mideye giden sonda (nazogastrik sonda) yerleştirilerek mide ve ince bağırsak sıvısı dışarıya alınır ve hastaya özellikle ana toplar damarlardan özel bir kateter yardımı ile total parenteral beslenme (TPB) solüsyonları verilir. Bu sayede hastaya yüksek kalori, eser element ve vitamin desteği, damar yolu ile sağlanmış olur. Ağızdan gıda alımının kesilmesi ile sindirim sisteminin salgısının % 30-50 oranında azaldığı ve uygun beslenme desteği ile bağırsak fistüllerinin % 75’inin kapandığı bilinmektedir.

2.    VAC tedavisi: yüksek debili bağırsak fistüllerinde yarayı kontrol altına alabilmek amacı ile VAC (vacum assisted closure) tedavisi adı verilen yaranın özel süngerimsi bir sistem ile sarılıp gelen bağırsak sıvısı (özellikle safra), deriyi tahriş etmemesi amacı ile belirli bir süre için vakum veya emme yöntemi ile bir plastik kap içine alınır. Bu şekilde yara iyileşmesi daha hızlanır ve yara bakımı çok daha kolaylaşır.  

3.    İlaç tedavisi

a.    Octreotid / Somatostatin: uygulamayı takiben 48 saat içinde fistül debisinde % 40-95 arasında azalma sağlar.  

b.    Metronidazol + Siprofloksasin

c.    Azathioprine

d.    Metotrexat

e.    Siklosporin

f.    İnfliximab / adalimumab / certolizumab

g.    Fibrin yapıştırıcı uygulaması: fistül içine tutkal gibi fibrin yapıştırıcı veya fibrin glue adlı yapışkan sıkılır. Sıklıkla endoskopik olarak fistül deliği içine sıkılır.

4.    Ameliyat: özel durumlarda ameliyat ile fistülün düzeltilmesi kararı alınabilir, ancak bu durum sıklıkla yeni fistüllerin oluşması riskini de taşımaktadır.  

Bağırsak fistülleri yaşam tehdidi oluşturur mu?

1980’lerde bağırsak fistülleri yaklaşık % 40 oranında hatanın yaşamını kaybetmesi ile sonuçlanırken, günümüzde bu oran % 20’ye düşmüştür.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

Gıdalar ile aldığımız yağ, karbonhidrat, protein, vitamin ve mineraller ince bağırsakta emilir ve bu aşamada bir aksama olursa bu maddelerde eksikliğe neden olabilir. Bağırsak bakterilerinde aşırı artış olması durumunda özellikle yağ ve karbonhidrat emilimi bozulur. Tatlı ve nişastalı gıdalar, yakınmaların artmasına neden olabilir. ABD’de kronik ishali olan şeker hastalarında (diyabet) % 40 oranında aşırı miktarda bağırsak bakterisi olduğu belirlenmiştir. 

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

Ameliyat sonrası bağırsak yapışıklığı: % 60, sıklıkla ameliyatlardan 4-6 hafta sonra gelişirler ve ameliyatların % 1-4’ünde görülürler. Apandisit, kalın bağırsak ameliyatları (kolorektal cerrahi), jinekolojik ameliyatlar, mide ve onikiparmak bağırsağı ameliyatlarıdır. Alt karın bölgesi ameliyatlarının üst karın bölgesi ameliyatlarına oranla daha fazla bağırsak düğümlenmesine (tıkanıklığı) neden olduğu bilinmektedir.

· Sindirim sistemi tümörleri: % 20; karsinoid tümör, gastrointestinal stromal tümör (GİST), nöroendokrin tümörler (NET), bağırsak lenfoması, bağırsak melanomu

· Sıçrama (metastaz) yapmış tümörler: akciğer kanseri, yemek borusu kanseri, mide kanseri

· Bağırsak tüberkülozu

· Fıtıkların boğulması: % 10

· Crohn hastalığı: % 5

· Polipler

· İnce bağırsak dönmesi (volvulus): % 3 nedeniyle olur.

· Yabancı cisim: kıl (trikobezoar) veya sebze artıkları (fitobezoar) ile tıkanıklık olabilir.

· İntususepsiyon: % 1-5, ince bağırsağın bir ‘’sucuk gibi’’ iç içe geçmesidir. Tüm intususepsiyon olgularının, % 95’i çocuklarda ve % 5’i ise erişkinlerde görülür.

· Safra taşlarına bağlı tıkanıklık: safra taşı ileusu, safra kesesi taşı olan hastaların % 0.3-0.5’inde görülür ve sıklıkla safra kesesi ile ince bağırsak arasında olmaması gereken bir irtibat (fistül) gelişir ve taşlar safra kesesinden bağırsağın içine dökülür.

Tıkanıklık en sık olarak kalın bağırsağın sağ bölümünde yer alır.

Bağırsak kanseri: % 60

Bağırsak divertiküliti: % 20

Kalın bağırsak dönmesi (volvulus): % 5

İntususepsiyon: % 1-5, kalın bağırsağın bir ‘’sucuk gibi’’ iç içe geçmesidir ve % 70’e yakın oranda bağırsak kanseri nedeni ile olur.

Yalancı kalın bağırsak tıkanıklığı: ‘’psödo-obstrüksiyon’’ veya

‘’Ogilvie sendromu’’ adları ile de anılır. Özellikle, büyük ameliyatlardan sonra veya yatalak hastalarda görülen bir sorundur.

Kalın bağırsak düğümlenmesi ile bağırsakta oluşan değişiklikler

Kalın bağırsak düğümlenmesi (tıkanıklığı) durumunda bağırsağın üst bölümünde genişleme olur. Bu bağırsak genişlemesi, bağırsakta şişmeye (ödem) yol açar, daha fazla salgı yapılmasını uyarır ve biriken sıvılar giderek artar.

Kalın bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) belirtileri

- Karın ağrısı (sıklıkla kramp şeklinde)

- Bulantı

- Kusma

- Dışkının çapında incelme

- Bağırsak delinmesi: en sık kör bağırsak (çekum) delinmesi gözlenir.

Kalın bağırsak düğümlenmesi ile karışan hastalıklar

- Yaşlıların karın ağrıları

- Kabızlık

- Divertiküler hastalık

- İnce bağırsak tıkanıklığı